Udar mózgu – objawy, przyczyny, leczenie
Udar, wylew, zawał mózgu – to powszechnie stosowane określenia choroby, która na skutek zaburzeń krążenia w mózgu jest w stanie nagle i niespodziewanie powalić człowieka z nóg i stanowi realne zagrożenie śmiercią lub kalectwem.
Spis treści
Spis treść
Czym jest udar? Jakie są jego rodzaje?
Dawniej był nazywany apopleksją. Po zawale mięśnia sercowego i nowotworach stanowi trzecią przyczynę śmierci i pierwszą upośledzenia sprawności.
Udar jest następstwem nieprawidłowego krążenia krwi do mózgu. Krew transportuje tlen i składniki odżywcze. Jeżeli przestaje w odpowiedniej ilości docierać do mózgu, następuje jego niedotlenienie i obumarcie. Udar prowadzi do szeregu negatywnych konsekwencji fizycznych i psychicznych, a ich zakres i stopień zaawansowania uzależniony jest od miejsca, obszaru mózgu oraz długości trwania udaru.
Udary mózgu dzielimy na dwa rodzaje:
Spowodowany jest niedrożnością naczyń mózgowych lub odprowadzających krew do mózgu. Zatory czy zakrzepy najczęściej spowodowane są miażdżycą lub nieleczonym nadciśnieniem tętniczym, które dewastuje naczynia krwionośne i je upośledza. Na udar niedokrwienny narażone są również osoby, u których występuje tzw. migotanie przedsionków serca. Serce pracujące w arytmii nie jest w stanie skutecznie pompować krwi, przez co dochodzi do zastojów. Te z kolei są przyczyną powstawania skrzeplin w naczyniach krwionośnych, które trafiając do aorty i tętnic szyjnych zamykają ich światło i powodują ostre niedokrwienie i niedotlenienie mózgu.
Wywołuje go pękające naczynie powodujące wylanie się krwi poza naczynie mózgowe i uszkadzające neurony w sposób mechaniczny. Skala zniszczenia mózgu jest uzależniona od wielkości krwiaka i miejsca, w którym się znajduje. Zdarza się, że znajduje się w mało strategicznej części mózgu i jest niewielki, co nie powoduje widocznych zaburzeń mózgu, jednak najczęściej są to większe zmiany zajmujące większe obszary mózgu, dlatego udary krwotoczne częściej niż niedokrwienne kończą się śmiercią pacjenta.
Objawy udaru mózgu
Do najczęstszych objawów udaru mózgu należą:
- porażenie i niedowłady kończyn lub jednostronny paraliż,
- jednostronne wykrzywienie twarzy,
- zaburzenie czucia występujące zwykle z jednej strony,
- zaburzenia widzenia (podwójne widzenie) i mowy,
- zawroty głowy, problem z utrzymaniem równowagi,
- silne, nagłe bóle głowy,
- lęk, niepokój i problemy z oddychaniem,
- narastające zaburzenia świadomości.
Pierwsza pomoc przy udarze mózgu
W przypadku zaobserwowania u kogoś wymienionych objawów należy niezwłocznie wezwać pogotowie. Do czasu przyjazdu karetki: otworzyć szeroko okna, rozluźnić odzież chorego, położyć go na boku w bezpiecznej pozycji. Usunąć z jamy ustnej protezę jeśli się w niej znajduje i odgiąć głowę chorego jak do udzielania pierwszej pomocy. Należy cały czas kontrolować tętno i bicie serca. W przypadku ustania akcji, należy podjąć masaż serca i sztuczne oddychanie.
Udar mózgu – przyczyny i czynniki ryzyka
Krążenie mózgowe jest w stanie ulec uszkodzeniu z różnych przyczyn, zawsze jednak następstwem są zmiany w mózgu wynikające z jego niedokrwienia. Najczęstszą przyczyną stanowiącą aż 80% przypadków udarów są zakrzepy lub zatory w naczyniach mózgowych lub doprowadzających krew do mózgu. 20% stanowią udary spowodowane pęknięciem naczynia mózgowego. Takie udary nazywamy udarami krwotocznymi.
Czynniki zwiększające ryzyko udaru mózgu
W Polsce rocznie dochodzi do ok. 75 tysięcy udarów mózgu. Na świecie liczba ta przekracza
5 mln i z roku na rok zbiera coraz większe żniwa. Co czwarty chory umiera w ciągu pierwszego miesiąca od wystąpienia udaru. U jednej trzeciej chorych następuje trwałe kalectwo i konieczność opieki.
Udar mózgu najczęściej dotyka starszych osób po 65. roku życia, a im człowiek starszy tym ryzyko jest większe. Coraz częściej udar dotyka również ludzi młodych.
Udar mózgu – leczenie
Udar mózgu znany był już Hipokratesowi, jednak medycyna przez wieki pozostawała wobec niego bezradna. Do dziś nie wynaleziono leku, który zapobiegłby udarowi lub odwrócił jego skutki, jednak dobrze poznane zostały przyczyny udaru i czynniki ryzyka, dzięki czemu można jemu skutecznie zapobiegać.
W leczeniu udaru najważniejsze jest szybkie działanie. W przypadku pacjentów z udarem niedokrwiennym kluczowy jest czas (4,5 godziny), który pozwoli na podanie leków rozpuszczających skrzeplinę.
W przypadku udarów krwotocznych może być konieczny zabieg operacyjny.
Ogromne znaczenie w powrocie do sprawności ma rehabilitacja osób po udarze. Ważne jest, aby rozpocząć ją najwcześniej jak to tylko możliwe.
Konieczna jest również zmiana dotychczasowego trybu życia. Pacjenci przede wszystkim powinni zadbać o zdrową dietę: wyeliminować przetworzoną żywność, jeść dużo świeżych warzyw i owoców oraz zrezygnować ze wszelkich używek takich jak alkohol czy papierosy. Ważny jest także ruch – najlepiej na świeżym powietrzu.
Przeczytaj także:
- Regularne ćwiczenia po udarze kluczowe w odzyskaniu sprawności
- Pierwsze zwiastuny świadczące o nadchodzącym udarze mózgu. Nie lekceważ ich!
- Przejściowe niedokrwienie mózgu coraz częściej dotyka młodych ludzi. Na czym polega i jakie są jego objawy?
- Żywność „zdrowa” dla mózgu lub pokarm „zdrowy” dla mózgu
- Pierwsza pomoc przy udarze mózgu