Cele leczenia spastyczności po udarze mózgu

Nie u każdego z pacjentów po udarze mózgu rozwinie się spastyczność. Jednak to zjawisko może dotyczyć nawet do 40% chorych¹. W zależności od wieku,   stopnia nasilenia i części kończyn objętych spastycznością, każdy z pacjentów będzie dążył do osiągnięcia innego celu podczas leczenia wzmożonego napięcia mięśniowego. Ważne, by pacjent był świadom tego, co sprawia mu największe trudności w związku ze spastycznością kończyn i o czym warto porozmawiać z lekarzem planując terapię.

Wpływ spastyczności na życie chorego

Wiele mówi już ogólny wygląd chorego. Spastyczna postawa jest dość charakterystyczna – pacjent może czuć się nią naznaczony, stygmatyzowany. Taką osobę łatwo rozpoznać na ulicy. U pacjenta ze spastycznością można zaobserwować m.in. ramię „przyklejone” do klatki piersiowej, rękę zgiętą w nadgarstku czy łokciu, nadmiernie wyprostowane kolano, chwiejny i niepewny chód². Trudności w wykonywaniu podstawowych czynności, takich jak umycie rąk, pach, ubranie bluzki, spodni również powinny przykuć uwagę zarówno chorego jak i jego opiekuna. Bolesne przykurcze palucha i palców stopy czy wyprostny, skierowany do góry paluch utrudniające czy uniemożliwiające prawidłowe podparcie stopy – to także objawy na które trzeba zwracać uwagę.

Choć spastyczność widoczna jest „gołym okiem”, co paradoksalne, często jest bagatelizowana i ignorowana. Brak wiedzy, że jest to konsekwencja udaru, którą można leczyć, przekłada się na niezbyt liczną grupę pacjentów, którzy otrzymują terapię w ramach programu lekowego.

Indywidualizm w leczeniu spastyczności

Głównym celem leczenia spastyczności jest:

• zmniejszenie objawów i stopnia niepełnosprawności,
• zmniejszenie bólu,
• ułatwienie pielęgnacji i higieny,
• obniżenie napięcia mięśniowego,
• ułatwienie rehabilitacji³.

Jednak każdy z pacjentów może mieć inne potrzeby, z powodu których podejmie leczenie. Zależy to zarówno od stanu fizycznego jak i emocjonalnego pacjenta. Leczenie spastyczności kończyn zaczyna się od rozmowy lekarza z pacjentem i jego opiekunem, by ustalić, na czym pacjentowi najbardziej zależy. To początek drogi. Specjalista ocenia, czy założony cel jest możliwy do osiągnięcia, bądź określa pośrednie etapy dla uzyskania końcowego efektu. Założenia powinny być realne i motywować chorych do ich realizacji. Dla jednych  pacjentów może to być usprawnienie chodu, dla innych możliwość samodzielnego ubrania się, przygotowania posiłku, przejścia dystansu od okna do kanapy. Spastyczności często towarzyszy ból, co przekłada się na sen – w tym przypadku przespanie nocy bez bólu również może stanowić potrzebę pacjenta. Z konsultacji na konsultację u lekarza cele mogą ulegać zmianie w zależności od ich osiągania, dzięki czemu chory może „wchodzić” na wyższy poziom, np. pozwolić sobie samodzielnie na przejście dłuższego dystansu⁴.

Przeczytaj także:

• 12 porad jak traktować osobę bliską po udarze
• 15 wskazówek jak rozmawiać z pacjentem po udarze
• Objawy spastyczności – infografika do pobrania
• Udar. Poradnik pacjentów i ich bliskich Audiobook, część 1
• O spastyczności – rozmowy z ekspertami

^Referencje:

<sup>1,2. Częstość występowania spastyczności u chorych po udarze mózgu. Wpływ spastyczności na funkcjonowanie i jakość życia chorego, M. Schinwelski, , praca doktorska, Gdański Uniwersytet Medyczny, 2016
3. Barnes M, et al. Disabil Rehabil, 2017;6:1-7
4. Na podstawie https://spastycznosc.info.pl/leczenie/ dostęp 06.2023</sup>

^{DRSC-PL-000126}