Powrót
Jaką żywność przynieść choremu po udarze do szpitala? Czego należy unikać?

Chyba każdy, kto kiedykolwiek odwiedzał bliską osobę w szpitalu, stanął przed pytaniem: co przynieść jej do jedzenia czy picia, by urozmaicić szpitalne posiłki? Planując zakup żywności dla pacjenta po udarze, warto najpierw upewnić się u lekarza, jaki posiłek będzie wartościowy i bezpieczny.
- Zanim cokolwiek kupisz lub przygotujesz w domu dla bliskiego chorego po udarze przebywającego w szpitalu, zapytaj lekarza prowadzącego, czy ma on trudności z gryzieniem i połykaniem pokarmów stałych oraz problemy z piciem czystych płynów.
- Jeśli tak, ustal z lekarzem i wykwalifikowanym dietetykiem, jaka konsystencja jedzenia oraz kompozycja/skład diety będą odpowiednie i przede wszystkim bezpieczne dla chorego.
- Zapytaj lekarza i/lub dietetyka czy Twojego bliskiego obowiązują „specjalne” zasady bądź techniki bezpiecznego spożywania posiłków (lub karmienia chorego), polegające m.in. na zaopatrzeniu go w odpowiednie sztućce oraz kubek do picia płynów.
- Jeśli tak, to nie używaj łyżek stołowych, lecz np. łyżeczek do herbaty. Nie stosuj plastikowych sztućców.
- Wybór sztućców powinien uwzględniać indywidualne możliwości chorego i stopień dysfunkcji w utrzymaniu ich w dłoni, np. można rozważyć zakup specjalnych sztućców z grubszymi uchwytami.
- Do picia płynów dostarcz choremu kubek o dużej średnicy, z ustnikiem lub ze specjalnym wcięciem na nos. Ułatwi to picie płynów bez konieczności odchylania głowy ku tyłowi.
- Dla niektórych chorych picie przez słomkę może być bezpieczniejsze niż picie z kubka.
- Pamiętajmy o bezpiecznej pozycji chorego (tj. zawsze siedząca) podczas karmienia/spożywania pokarmów. W razie potrzeby zastosujmy techniki wskazane przez lekarza.
- Jeśli lekarz prowadzący zdiagnozował u chorego „niewielkie ryzyko zachłyśnięcia” (tj. lekkie zaburzenia połykania), wówczas zalecana jest dieta miękka (tj. posiłki duszone lub gotowane na miękko). Chory powinien z łatwością rozgnieść je językiem o podniebienie.
- W takiej sytuacji zakazane są następujące pokarmy: z nasionami, z ziarnami, sypkie, kruche, lepkie, włókniste oraz ze ścięgnami. Są to m.in.: chleb ze skórką, makaron nitki/gwiazdki, szparagi, por, rabarbar, fasolka szparagowa, owoce cytrusowe, owoce z pestkami (czereśnie, śliwki, mirabelki itp.), mięso włókniste/ciągnące, produkty spożywcze z całymi ziarnami/nasionami/pestkami, sypkie potrawy: ugotowany ryż/kasza, warzywa liściaste: szpinak, sałata, roszponka itp., orzechy oraz potrawy, które łączą różne konsystencje, np. rosół z makaronem, krupnik itp.
- Zalecane pokarmy: pieczywo żytnie/pszenne/mieszane bez skórki, ziemniaki/bataty ugotowane na miękko bądź w postaci klusek śląskich/kopytek, warzywa ugotowane na miękko: marchewka, kalafior, młoda cukinia/bakłażan, brokuł itp., filet z ryby gotowany/uparowany na miękko bez ości (ewentualnie pieczony w piekarniku, w naczyniu żaroodpornym z pokrywką), mięso (gotowane: miękka polędwica z indyka, cielęcina itp. lub mielone: np. pulpety z czystym sosem), wędliny wykonywane samodzielnie (pasztety warzywne oraz pasztety z chudego mięsa zblendowane na jednolitą konsystencję), owoce (np. bardzo miękki melon, gruszka, brzoskwinia, banan, przecierane musy owocowe), produkty mleczne (np. jogurt naturalny lub z kawałkami miękkich owoców, kefir, budyń, kisiel, lody bez dodatków – najlepiej wyrób własny), potrawy z jaj (luźna jajecznica/omlet), przetwory owocowe przygotowane na bazie musu/przecieru bez cząstek/skórki/pestek.
- Jeśli lekarz prowadzący zdiagnozował u Twojego bliskiego „średnie ryzyko zachłyśnięcia” (tj. umiarkowane zaburzenia połykania), wówczas zalecana jest dieta składająca się z pokarmów ugotowanych na miękko.
- Zakazane pokarmy: kruche, lepkie/ciągnące się, sypkie, włókniste, ze ścięgnami, z ziarnami, z nasionami. Są to m.in włókniste warzywa, włókniste lub ze ścięgnami mięso, sypkie kasze, ryż i makaron, sałatki z małymi i dużymi kawałkami).
- Zalecane są pokarmy o konsystencji grubego przecieru lub papki. Chory bez większego problemu powinien je rozgnieść językiem o podniebienie bądź uformować z pokarmu papkę. Są to na przykład: pieczywo miękkie bez ziaren/nasion i skórki, przeciery owocowe bez kawałków i pestek, dżem o konsystencji marmolady, pasztety warzywne i z chudego mięsa (drobno zmielone), pasta jajeczna zbalansowana, pasta z sera twarogowego zblendowana, zupy o konsystencji kremu, ziemniaki w postaci puree polane czystym sosem, kasza i ryż w formie papki z czystym sosem, pulpety z gotowanego mięsa (np. indyk, cielęcina) z czystym sosem, puree z ryb bez ości, warzywa gotowane w wodzie lub na parze w formie puree (np. batat, marchewka, cukinia, dynia itp.), owoce gotowane/pieczone/uparowane bez pestek i skórki (np. jabłko, banan, brzoskwinia, gruszka, morela, awokado), musy owocowe (tarte na tarce z drobnymi oczkami lub zblendowane), nabiał (fermentowane przetwory mleczne: jogurt naturalny, kefir lub jogurt owocowy ze zblendowanymi owocami), desery: budyń, kisiel, czyste lody, galaretki czyste.
- Jeśli lekarz prowadzący zdiagnozował u Twojego bliskiego „duże ryzyko zachłyśnięcia” (tj. ciężkie zaburzenia połykania), wówczas zalecana jest wyłącznie dieta składająca się z pokarmów PRZECIERANYCH i/lub ZBLENDOWANYCH.
- Zakazane pokarmy: z nasionami, z ziarnami, lepkie, włókniste, ze ścięgnami. Są to m.in. warzywa i mięsa o włóknistej konsystencji bądź z włóknami, makaron w każdej postaci, jogurt z kawałkami owoców, dżem z kawałkami owoców, sałatki i surówki oraz zupy z kawałkami warzyw/mięsa/makaronem.
- Zalecane pokarmy: zupy krem o gładkiej i jednolitej konsystencji (bez żadnych dodatków), gotowane ziemniaki, mięso, warzywa (eliminacja z diety warzyw liściastych) – wyłącznie w formie puree, ser twarogowy zblendowany, jogurt naturalny czysty – bez dodatków, owoce gotowane i surowe w formie puree.
- WAŻNE! Duży stopnień modyfikacji diety (tzn. rzadsze posiłki, gęściejsze płyny) może spowodować, że nie pokryjemy dobowego zapotrzebowania chorego na energię, składniki odżywcze oraz płyny. W konsekwencji choremu może grozić niedożywienie.
- W takiej sytuacji chory wymaga wprowadzenia do diety pod nadzorem lekarza i dietetyka doustnych preparatów żywienia medycznego, tzn. skoncentrowanego źródła składników energetycznych i odżywczych.
- Czyste płyny należy zagęszczać zgodnie z zaleceniami lekarza i dietetyka specjalnymi preparatami medycznymi (na bazie gumy ksantanowej lub skrobi modyfikowanej), do konsystencji nektaru lub płynnego miodu. Dzięki temu zagęszczony płyn nie będzie się rozwarstwiać w kontakcie ze śliną i przede wszystkim będzie bezpieczny do połknięcia przez chorego.
- Zaleca się regularne sprawdzanie ilości płynów wypijanych przez chorego w ciągu dnia.
Autor